آموزش تجزیه و ترکیب، قسمت یازدهم

کلمهٌ

تجزئةٌ

ترکیبٌ

و

حرف، به حسب ماقبل، مبنی بر فتح

—

لمّا۱

حرف، ظرفیه، غیرعامل، مبنی بر الف

—

توجَّهَ ۲

فعل، ماضی، مفرد، مذکر، غائب، ثلاثی مزید باب تفعّل، مثال واوی، متعدی بنفسه، معلوم، مبنی بر فتح

فعل و فاعل هو عائد به موسی علیه السلام.

تلقاءَ

اسم، مفرد، مذکر است زیرا همزه حرف اصلی است (یاء به علت قاعده خصوصی اسم قلب به همزه شده است)، جامد، معرفه به اضافه به علم، معرب، ممدود۳

با توجه به استعمال توجه جهةَ کذا میتوان مفعول به و منصوب به اعراب ظاهری اصلی در نظر گرفت و همچنین با توجه به توضیحات تلقاء در لغت، میتوان ظرف مکان در نظرگرفت.

مدینَ

اسم، مفرد، مذکر، جامد (به علت علم بودن از وصفیت خارج شده و دیگر مشتق نیست)، معرفه به علمیت، معرب، صحیح الاخر، غیرمنصرف به علت علمیت و تأنیث

مضاف الیه و مجرور به اعراب فرعی (نیابی) ظاهری

قالَ

فعل، ماضی، مفرد، مذکر، غائب، ثلاثی مجرد، اجوف واوی، لازم است، البته جمله ما بعد که مقول قول است را به عنوان مفعول به میگیرد، معلوم، مبنی بر فتحه ظاهری اصلی

فعل و فاعل

عَسَی

فعل، مقاربه، غیرمتصرف، ماضی، مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، معتل و ناقص واوی، معلوم، مبنی بر فتحه تقدیری

فعل مقاربه با عملِ افعال ناقصه

ربّ

اسم، مفرد، مذکر، بر وزن فَعْلْ و صفت مشبهه است و مشتق، معرفه به اضافه، معرب، مضاعف، صحیح الآخر، منصرف

اسمِ عسی و مرفوع به اعراب اصلی تقدیری

-ِ ی

اسم(ضمیر متکلم وحده)، جامد، معرفه، مبنی بر سکون

مضاف الیه، مجرور به اعراب اصلی تقدیری

أنْ۴

حرف، ناصبه، مبنی بر سکون

—

یَهْدِی۵

فعل، مضارع، مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، معتل و ناقص یایی، متعدی بنفسه است اینجا دو مفعولی است!،

فعل و فاعل هو عائد به الله تبارک و تعالی، منصوب به ان ناصبه و مؤول و فعل جمله خبرِ عسی

ن

حرف وقایه برای اضافه شدن یاء متکلم

—

ی

مانند قبل

مفعول به اول یهدی

سواءَ

اسم، مذکر است زیرا همانند تلقاء همزه آن حرف اصلی (یاء منقلب شده) است، جامد، معرفه به اضافه، معرب، غیرمنصرف، ممدود

مفعول بهِ دوم یهدی و منصوب به فتحه اصلی ظاهری

ال

حرف تعریف، غیرعامل، مبنی بر سکون

—

سبیلِ

اسم، مفرد، مذکر، جامد، معرفه به ال، معرب، صحیح الآخر، منصرف

مضاف الیه و مجرور به اعراب ظاهری اصلی