نمودار قواعد وزن
در این مطلب، نمودارِ آموزش قواعد وزن بر اساس کتاب صرف ساده به همراه نقد مبحث قواعد وزنِ کتاب صرف ساده و اشکالات وارد بر آن را خدمت شما تقدیم میکنیم.
قواعد ساخت وزن کلمات، در کتاب صرف ساده بیان شده است، که البته از قواعد، علاوه بر محاسن و نقاط قوتی که دارند، دارای نقاط ضعفی هم هستند. ابتدا به صورت مختصر، نواقص این قواعد را بیان کرده و در انتها، نمودار جمعبندی شدهای از این قواعد، که در آن تمام ایرادات قواعد را بر طرف کردهایم، ارائه میکنیم.
اشکالات وارد بر قواعد وزن، مطرح شده در کتاب صرف ساده:
این اشکالات را میتوان در سه دسته خلاصه کرد.
دسته اول: اشکلات جزئی
* صفحه ۵۹ در تبصره، استثناها: اذتکر را استثنا کرده در حالی که این کلمه در قاعده ۶ ذیل حالت اول از بخش سوم قرار میگیرد.
* در قاعده ۶ بند اول گفته است اگر هر دو حرف مشدد اصلی باشد وزن بدون حرف مشدد آورده میشود که طبق این تعریف اگر بخواهیم وزن یَحِلُّ را بسازیم میشود یَحِللُ = یَفِعلُ اما این وزن اشتباه است و در اصل باید گفته شود که اگر هر دو حرف اصلی باشد، باید به حالت قبل از ادغام مراجعه کنیم بنابراین برای تعیین وزن یَحِلُّ باید به حالت قبل از ادغام مراجعه کنیم که یَحلِلُ بوده است و وزنش میشود یَفعِلُ
*صفحه ۵۸ بند یک قاعده ۶ در تعیین وزن لِیَمُدَُِّ نوشته است لِیَعُلَُِ و برای لام سه حرکت قرار داده است در حالی که این لغت قبل از ادغام لِیَمدُد بوده است که وزنش میشود لِیَفعُل
دسته دوم: اشکالات جامعیت مطالب
۱- در قاعده ۵ بحث راجع به تغییر حرکت است و در مورد حالتی که حروف اصلی قلب به حرف دیگر شده باشند صحبتی نشده است.
مثال: دَعَوَ >>> دعا
۲- در قواعد در مورد حرف زائدی که قلب شده باشد مطلبی بیان نشده است.
دسته سوم: اشکالات تداخل مطالب
سؤال: در تبصره قاعده ۵ گفته شده وقتی حروف حذف یا اضافه میشود باید به حالت فعلی نگاه کنیم، سؤال این است که فقط باید به حالت قبلی همان حرف نگاه کنیم یا قاعده در مورد کل کلمه صادق است؟
پاسخ: با اینکه در کتاب بیان نشده است، اما از مثالها متوجه میشویم که این قاعده در مورد تمام حرف کلمه، صادق است.
سؤال: بیان شده که طبق قاعده ۵ اگر حذف یا اضافه، ملاک تمام حروف، وضع فعلی است، آیا در مورد قاعده ۶ هم که در مورد حروف مشدد صحبت میکند، دستورات در مورد کل کلمه صادق است یا فقط در مورد حروف مشدد است؟
پاسخ: با اینکه در کتاب بیان نشده است اما از مثالها متوجه میشویم که قاعده ۶ فقط در مورد حرف ادغام شده و حروفی که در اثر ادغام تغییری در آنها رخ داده است میباشد.
سؤال: در صفحه ۵۹ کتاب مواردی را تحت عنوان استثنا از قاعده ۶ آورده است اما میدانیم که قاعده ۶ دارای سه بند است که بند سوم هم دو قسمت دارد، حال سؤال این است که این استثناها از کدام قسمتِ این قاعده میباشند که بیان نشده است.
همان طور که مشاهده کردید، قواعد وزن مطرح شده در کتاب صرف ساده، دارای اشکالاتی است که باعث گیج شدن و سردرگمی انسان میشود حال بعد از اینکه این اشکالات را به صورت اجمالی بیان کردیم، نموداری را برای حل شدن تمام ابهامات مطرح شده در اختیار شما قرار میدهیم.
شایان ذکر است که این نمودار، بر خلاف قواعد وزنِ کتاب، دارای هیچ گونه تداخلی و ابهامی نیست و همچنین برخلاف قواعد کتاب که استثنائات بسیاری دارد، این نمودار فقط یک مورد استثنا دارد که بیان شده است.
مقاله ی نوشته شده توسط استاد راسل در مورد روش تحصیل سیوطی رو داخل سایت پیدا نمی کنم. لطفا می شود کمک فرمایید؟
ارشیو تدریس استاد مومنی در درس جواهر قرار بود بعد از امتحانات منتشر شود پس چه شد!؟