شرح فارسی صمدیه، مفعول له

۳/۳/۲- مفعول له

الثالث: المفعول له و هو المنصوب بفعلٍ فُعِلَ لتحصیله(مرجع منصوب) او حصوله نحو ضربته تادیبا و قعدت عن الحرب جبنا و یُشترَط کونُه (به مفعول له میخورد) مصدرا متحدا بعامله وقتا و فاعلا و من ثم(اشاره به اشتراط این سه شرط دارد، به خاطر این سه شرط است که …) جىء(آمده است با) باللام فى نحوو الارض وضعها للانام(مصدر نیست) و تهیات للسفر(اتحاد زمانی ندارد) و جئتک لمجیئک ایاى(اتحاد فاعلی ندارد).

ترجمه: و آن اسم منصوبی است که نصبش به واسطه فعلی بوده که انجام آن فعل به جهت تحصیل یا حصول مفعول له میباشد، چنانچه مثال ضربته تأدیبا برای تحصیل و مثال قعدت … برای مفعول له حصولی است.

در مفعول له باید سه شرط وجود داشته باشد

1. مصدر باشد
2. از نظر وقت با عاملش متحد باشد
3. با عاملش از حیث فاعل مشترک باشد

و در صورت فقدان یکی از شرایط لازم است بر آن کلمه لام داخل شود و از این رو است که در سه مثال ذیل با لام آورده شده است:

و الارض … به خاطر مصدر نبودن

تهیأت للسفر به خاطر عدم اتحاد زمانی

جئتک … به خاطر عدم اتحاد فاعلی