بسم الله الرحمن الرحیم
جمله اسمیه و فعلیه
در کتاب نحو مقدماتی و در تعریف جمله اسمیه نوشته شده است …
جمله اسمیه، جمله ایست که با اسم شروع می‌شود و جمله فعلیه جمله ایست که با فعل شروع می‌شود. اگر طبق این تعریف بخواهیم جمله “کیف جاء زیدٌ” یا “ایاک نعبدُ” را از نظر اسمیه و فعلیه مشخص کنیم، باید بگوییم این جمله ها اسمیه هستند در حالی که به این صورت نیست، بنابراین بهتر است در پی معیاری مطمئن‌تر و فراگیرتر برای تشخیص جمله اسمیه و فعلیه باشیم…
به این منظور باید یک مقدمه را مطرح کنیم تا در نتیجه آن بتوانیم یک قاعده برای تشخیص جمله فعلیه و اسمیه به دست آوریم.
تعریف کلام:
کلام لفظی است که اولاً از چند کلمه تشکیل شده باشد و ثانیاً مشتمل بر اسناد باشد.
اما اسناد چیست؟
اسناد:
نسبت بین اجزای کلام، به دو صورت است:
اولاً: نسبت تامّه (اسناد): نسبتی که سکوت بر آن صحیح باشد. مثال: زیدٌ قائمٌ
ثانیاً: نسبت غیرتامه (مرکب ناقصه): نسبتی که سکوت بر آن صحیح نباشد. مثال: کتابُ اللهِ
نسبت تامه یا همان اسناد از دو قسم تشکیل شده است: مسند و مسندٌ الیه
مسند: چیزی که اسناد داده می‌شود. الذی یسند به
مسند الیه: چیزی که به آن اسناد داده می‌شود. الذی یسند الیه
زیدٌ (مسند الیه) قائمٌ (مسند)
قامَ (مسند) زیدٌ (مسند الیه)
قاعده کلی:
جمله اسمیه: مسند الیه (مبتدا) + مسند (خبر)
جمله فعلیه: مسند (همواره فعل) + مسند الیه (فاعل یا نائب فاعل)
طبق این قاعده، جمله‌ای که در ابتدای مطلب نوشتیم را کنترل می‌کنیم:
کیف جاء زیدٌ = کیف + جاء (مسند) + زیدٌ (مسند الیه) > جمله فعلیه است.
اایاک نعبد = ایاک + نعبد (مسند) + نحن مستتر (مسند الیه) > جمله فعلیه است.
دانلود این جزوه
از لینک زیر میتوانید این جزوه مختصر را دانلود بفرمایید
